Η Νεολιθική ήταν μια μακρά εποχή, κατά την οποία συνέβησαν επαναστατικές αλλαγές στη ζωή του ανθρώπου: η επινόηση της γεωργίας, η εξημέρωση των ζώων, η ίδρυση μόνιμων οικισμών κ.ά. Η μετάβαση από το νομαδικό τρόπο ζωής στη δημιουργία μόνιμων κοινοτήτων έθεσε τις βάσεις του σύγχρονου τρόπου ζωής.
Οι μόνιμες εγκαταστάσεις γέννησαν την ανάγκη διαχείρισης του χώρου και έργων κοινής ωφέλειας, όπως δρόμων, πηγαδιών, οχυρώσεων και αποθηκών για τη φύλαξη της αγροτικής παραγωγής. Οι οικισμοί με τον καιρό επεκτάθηκαν, δημιουργώντας πιο σύνθετες σχέσεις μεταξύ των ομάδων που απάρτιζαν την κάθε κοινότητα. Επίσης, από νωρίς εμφανίστηκαν συμβολικά αντικείμενα (όπως τα ανθρωπόμορφα και ζωόμορφα ειδώλια) και ενδείξεις τελετουργικών πράξεων. Τα νεολιθικά ειδώλια δίνουν συχνά έμφαση στα γονιμικά στοιχεία των μορφών, γεγονός που ίσως σχετίζεται με την επιθυμία για αναπαραγωγή και καρποφορία της γης.
Στο επίπεδο της τεχνολογίας, αν και είχε ξεκινήσει η περιστασιακή κατεργασία των μετάλλων, τα περισσότερα εργαλεία και όπλα ήταν λίθινα. Τα βασικά υλικά που χρησιμοποιούνταν ήταν ο πυριτόλιθο και ο οψιανός από τη Μήλο. Η εισαγωγή μηλιακού οψιανού σε διάφορα μέρη της ηπειρωτικής Ελλάδας και της Μικράς Ασίας αλλά και την Κρήτη μαρτυρά την σημαντική ανάπτυξη της ναυσιπλοΐας. Ήδη από την 7ηχιλιετία π.Χ. άρχισαν να κατασκευάζονται αγγεία από ψημένο πηλό. Η κεραμική εξοικείωσε τους ανθρώπους με τη τεχνολογία της φωτιάς, κάτι που θα τους επέτρεπε αργότερα να εξελίξουν την τέχνη της μεταλλουργίας.
περ. 7000 π.Χ. | Πρωιμότερες ενδείξεις μόνιμων εγκαταστάσεων στον ελλαδικό χώρο. Έναρξη γεωργίας – εμφάνιση εξημερωμένων ειδών ζώων (αιγοπρόβατα) |
περ. 6500 π.Χ. | Εμφάνιση κεραμικής |
περ. 5700 π.Χ. | Πολιτισμός του Σέσκλου (Θεσσαλία) – οργανωμένος οικισμός με προστατευτικό περίβολο |
περ. 5300 π.Χ. | Πρώτες ενδείξεις κατεργασίας μετάλλων στον ελλαδικό χώρο |
περ. 4600 π.Χ. | Πολιτισμός του Διμηνιού (Θεσσαλία) |
4η χιλιετία π.Χ. | Εντατικοποίηση της κατεργασίας των μετάλλων |