Τρίπτυχο με τη Δέηση

Τα φύλλα του τριπτύχου έχουν τοξωτή κρομμυόσχη­μη άνω απόληξη. Τα φύλλα περικλείονται σε μεταλλικές (αργυρές;) θήκες, οι οποίες διατηρούν και τους γιγγλύμους (μεντεσέδες) περιστροφής. Τα φύλλα με τον Χριστό και την Παναγία έχουν και κρίκους αναρτήσεως. Στενή ερυθρή ταινία πλαισιώ­νει κάθε φύλλο ακολουθώντας το περίγραμμά του.

Στο κεντρικό φύλλο εικονίζεται ο Χριστός στον τύπο του Μεγάλου Αρχιερέως, ημίσωμος και μετωπικός. Με το δεξί χέρι προ του στήθους ευλογεί και με το αριστερό συγκρατεί ανοικτό βιβλίο, στο οποίο αναγράφεται η περικοπή από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο (ιη’, 36) που αναφέρεται στη φύση της βασιλείας του. Φορεί μελιτζανί στιχάριο με «ποτα­μούς», γαλάζιο σάκκο με χρυσούς σταυρούς και λευ­κό ωμοφόριο με χρυσούς διάλιθους σταυρούς. Τα ε­πιμανίκια είναι χρυσοΰφαντα και διάλιθα, όπως και οι παρυφές του σάκκου. Στο κεφάλι φέρει μίτρα-στέμμα με πρεπενδούλια, σύμβολο της αρχιερωσύ­νης και ταυτόχρονα της βασιλείας. Στο άνω μέρος, μέσα από φυσιοκρατικά αποδοσμένες λευκές νεφέ­λες που σχηματίζουν ημικύκλιο, εικονίζεται ο Θεός Πατήρ σε μικρότερη κλίμακα, που ευλογεί με το δε­ξιό χέρι και κρατεί τη σφαίρα τον κόσμου με το αρι­στερό. Εμπρός του, μέσα στη νεφέλη, το Άγιον Πνεύμα ως λευκή περιστερά.
Προς την Αγία Τριάδα του κεντρικού φύλλου εί­ναι γυρισμένες οι επίσης ημίσωμες μορφές της Θεο­τόκου και του Προδρόμου στα πλαϊνά φύλλα. Κλί­νουν ελαφρά το κεφάλι και έχουν τα χέρια τους σε χειρονομία δεήσεως. Με το ένα κρατούν αναπεπτα­μένο ειλητάριο με το κείμενο της δεήσεως (στο ειλητάριο του Προδρόμου υπάρχει και η υπογραφή του ζωγράφου). Η Παναγία φορεί σκούρο βυσσινί μαφόριο και ο Ιωάννης σκουροπράσινο ιμάτιο. Επά­νω από τα κεφάλια τους, μέσα σε ημικυκλικές νεφέ­λες, δύο άγγελοι κρατούν αναπεπταμένα ειλητάρια με δοξαστικά κείμενα.

Οι προπλασμοί των γυμνών μερών είναι ανοικτο­κάστανοι και τα σαρκώματα ροδοκίτρινα, χωρίς από­τομες μεταβάσεις από το φως στη σκιά.

Το έργο χαρακτηρίζεται γενικά από επιμέλεια στην εκτέλεση και αγάπη στη λεπτομέρεια. Ο ζωγράφος ιερομόναχος Πανάρετος από την Κω χρημά­τισε και πρωτοσύγκελος της μονής Ιωάννου του Θε­ολόγου στην Πάτμο, όπως μας πληροφορεί η υπο­γραφή του σε κώδικα λειτουργιών της μονής, με χρονολογία 1707 (Κομίνης 1968, σ. 54, πίν. 113). Το τρίπτυχο είναι το μοναδικό γνωστό έργο του ζω­γράφου.

Κ. Σκαμπαβίας