Οι δύο άγιοι Θεόδωροι παριστάνονται έφιπποι προς τα δεξιά. Ο Στρατηλάτης σε πρώτο επίπεδο, επάνω σε λευκό άτι που καλπάζει, με πλούσια κοσμημένη πανοπλία και μανδύα που ανεμίζει, γυρίζει την κεφαλή προς το θεατή επιδεικνύοντας το σταυρό και τη λόγχη. Ο Τήρων ακολουθεί επάνω σε κόκκινο άτι, γυρίζοντας και αυτός προς το θεατή. Από ψηλά κατεβαίνει ολόσωμος άγγελος σε μικρότερη κλίμακα και στέφει με δύο χωριστά άνθινα στεφάνια τους δύο αγίους. Στο έδαφος βρίσκεται ο δράκων πληγωμένος.
Το θέμα των έφιππων αγίων Θεοδώρων συναντούμε σε όμοιας εποχής ενυπόγραφη εικόνα του ζακυνθινού ζωγράφου Αλέξανδρου Γρυπάρη με χρονολογία 1704, στο Βυζαντινό Μουσείο (Ο κόσμος του Βυζαντινού Μουσείου 2004, σ. 196, εικ. 166), σε διαφορετική ωστόσο εικονογραφία.
ΠερισσότεραΟ Νικόλαος Καλλέργης, ζωγράφος της Ζακύνθου (1698-1747), γνωστός από σειρά έργων του που βρίσκονται στη Ζάκυνθο, στην Κεφαλονιά και σε ιδιωτικές συλλογές στην Αθήνα (‘Έλληνες ζωγράφοι 1997, σ. 53-56), ήταν γόνος οικογένειας Κρητικών από το Ρέθυμνο, που εγκαταστάθηκαν στη Ζάκυνθο μετά την κατάληψη της πόλης από τους Τούρκους (1645). Η τέχνη του χαρακτηρίζεται από την υιοθεσία προτύπων είτε παλαιότερων κρατικών εικόνων είτε άλλων δυτικής προέλευσης με έντονη διακοσμητική διάθεση (Χατζηδάκη 1997, σ. 346-369, αριθ. 46-48. Μυλωνά 1998, σ. 37-38, αριθ. 2Ζ, 23, 59, 122-128, 131, 145). Η εικόνα μας, που η χρονολογία της (1700) την κατατάσσει μεταξύ των πρώτων γνωστών έργων του ζωγράφου, χαρακτηρίζεται από την αγάπη για τη διακοσμητική λεπτομέρεια που συμβαδίζει με τη χάρη των αντιθετικών κινήσεων των κεφαλών των αλόγων και την κομψότητα στις στάσεις των δύο αγίων. Σε αυτά προστίθεται η ακρίβεια των διακοσμήσεων στην ιπποσκευή και στην εξάρτυση των στρατιωτικών αγίων, καθώς και η έμφαση στη λεπτομέρεια του τοπίου του βάθους, όπου προβάλλουν δύο πόλεις επάνω σε λευκοπράσινο λόφο με βλάστηση.
Σε άρθρο τον Νικόλαου Καλογερόπουλου στα περιοδικό Αθρωπότης του 1922 (σ. 48) αναφέρεται ότι στην εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων του Κατσαΐτη στο Ληξούρι υπήρχε ωραία εικόνα των αγίων Θεοδώρων εφίππων, έργο τον Νικολάου Καλλέργη.
Ν. Χατζηδάκη
