Εικόνα με παράσταση Κοίμησης της Θεοτόκου
Στο κεντρικό διάχωρο της εικόνας εικονίζεται η σκηνή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Η διάρθρωση της σύνθεσης είναι συμμετρική, ακολουθώντας τον κάθετο άξονα με τον Χριστό να κρατά την ψυχή της Παναγίας και τον οριζόντιο άξονα με το νεκροκρέβατο πάνω στο οποίο έχει τοποθετηθεί το σώμα της Θεοτόκου. Ο χορός των αποστόλων και των ιεραρχών συναθροίζεται γύρω από την Παναγία θρηνώντας. Στο σκηνικό, δύο αρχιτεκτονήματα με εξώστες και ανοίγματα πλαισιώνουν τη σκηνή, ενώ ένα ημικυκλικό περίστυλο οικοδόμημα λειτουργεί ενοποιητικά στην σύνθεση. Στα γωνιακά διαμερίσματα του αυτόξυλου πλαισίου της εικόνας έχουν τοποθετηθεί σκηνές από τον βίο της Θεοτόκου. Στους μεταξύ των σκηνών χώρους έχουν εικονιστεί τέσσερις άγιοι υμνωδοί, δύο ολόσωμοι και δύο μετωπικοί, κρατώντας ειλητάρια με υμνητικά κείμενα προς την Παναγία. Η οργάνωση της σύνθεσης και οι συσχετισμοί της με τα κείμενα της υμνογραφίας, οι μνημειακές μορφές με τις ορθές αναλογίες, η απαλή πτυχολογία των ενδυμάτων που καλύπτουν τα σώματα, τα καθαρά περιγράμματα και η συμμετρική διάταξη που ενισχύεται από τον ρόλο του σκηνικού βάθους και την χρήση της μικρογραφίας φανερώνουν ζωγράφο με υψηλή καλλιτεχνική και θεολογική παιδεία. Η σύνθεση της εικόνας, αλλά κυρίως οι αναφορές της στην υμνογραφία, θυμίζουν ως προς την δομή της τις ερμηνευτικές προσεγγίσεις που επιλέχθηκαν από τους δημιουργούς του ψηφιδωτού διακόσμου της Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη. Τόσο η ομοιότητα με το εμβληματικό αυτό έργο, όσο και η θεολογική κατάρτιση και η ζωγραφική παιδεία του δημιουργού της εικόνας υποδεικνύουν καλλιτεχνικό εργαστήριο πιθανότατα της πρωτεύουσας.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Χατζηδάκη Ν. 2007. Λήμμα καταλόγου αρ. 104, στο Σκαμπαβίας Κ. – Χατζηδάκη Ν. (επιμ.), Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου. Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Συλλογή, Αθήνα, 114-119.