Η κεφαλή του Χριστού

Επάνω σε χρυσό κάμπο χωρίς πλαίσιο, ο Χριστός παριστάνεται έως τους ώμους. Ο φωτοστέφανος ορί­ζεται από χαραγμένο διπλό κύκλο και φέρει σταυρό με την επιγραφή επάνω στις κεραίες του: Ο ΩΝ.

Ο Χριστός, με βλέμμα οξύ και στόμα μικρό με κόκκινα χείλη, προβάλλει μετωπικός, με καστανά μαλλιά τραβηγμένα πίσω από τον αριστερό τον ώμο, όπως ταιριάζει στον τύπο τον Παντοκράτορος. Φαί­νεται ο βαθυκόκκινος χιτώνας με τμήμα της χρυσής ταινίας («σημείον») στο δεξιό του ώμο και το βαθυ­γάλαζο ιμάτιο που πέφτει στον αριστερό του ώμο. Τα καλοσχεδιασμένα χαρακτηριστικά του προσώπου επάνω σε βαθυκάστανο προπλασμό ζωγραφίζονται με σταθερές ευκρινείς πινελιές και παράλληλα μι­κρά λευκά φώτα στα ζυγωματικά, στο μέτωπο και στην άκρη της μύτης. Είναι όμοιας ποιότητας με σειρά εικόνων με το ίδιο θέμα που ζωγράφισε ο Εμμανουήλ Λαμπάρδος και βρίσκονται στο Βυζαντι­νό Μουσείο της Αθήνας (Τ. 2103), στη Ρωσία, σε συλλογές στην Αγγλία και αλλού (Έλληνες ζωγρά­φοι 1997, σ. 145, αριθ. 46-50, εικ. 85. Αχειμάστου-Ποταμιάνου 1997, σ. 220-221, αριθ. 67).

Η εικόνα αποτελούσε πιθανώς τμήμα συνόλου τριών εικόνων, όπου οι μορφές της Παναγίας και του Ιωάννη του Προδρόμου, συγκλίνουσες προς τον Χρι­στό, όπως τις συναντούμε σε εικόνες του ίδιου ζωγράφου, θα συμπλήρωναν σύνθεση με το θέμα της Δέησης, όπως απεικονίζεται με χαρακτηριστικό τρό­πο στις εικόνες του τέμπλου που ζωγραφίζει ο Λα­μπάρδος στη γνωστή εικόνα του αγίου Μηνά στο Ελληνικό Ινστιτούτο της Βενετίας (Χατζηδάκη 1993, σ. 176, αριθ. 43. Χατζηδάκη 1997, σ. 240, αριθ. 21).

Στο Μουσείο Κανελλοπούλου βρίσκεται και άλλη μία όμοια εικόνα τον Χριστού (αριθ. ευρ. Ε 152) με τα τεχνοτροπικά γνωρίσματα του Λαμπάρδου, αλλά με προβληματική υπογραφή και με αρκετές φθορές στη ζωγραφική επιφάνεια (Μπρούσκαρη 1985, σ. 127. Έλληνες ζωγράφοι, 1997, σ. 145, αριθ. 45, σημ. 45. Βοκοτόπουλος 1986, σ. 134-135, σημ. 11).

Αυτός ο εικονογραφικός τύπος του Χριστού δια­δίδεται στη συνέχεια ευρύτατα κατά το 17ο-18ο αιώνα, όπως σε εικόνα του Μουσείου Κανελλοπούλου (αριθ. κατ. 184).

 Ν. Χατζηδάκη