

Φύλλο τριπτύχου: Η Προσκύνησις των Μάγων
Κεντρικό φύλλο τριπτύχου. Εκτός από το χαμηλό αυτόξυλο πλαίσιο, η εικόνα περιβάλλεται και από πρόσθετο, ξυλόγλυπτο και επίχρυσο. Στο άνω μέρος δύο ολόγλυφα ιπτάμενα αγγελάκια στεφανώνουν την κεφαλή ενός χερουβίμ, επάνω από την οποία υψώνεται σταυρός σε σφαίρα. Τα πλάγια κοσμούνται με διάτρητες κληματίδες και η βάση με πυκνό φυτικό πλοχμό που στο μέσον έχει μια ελλειψοειδή λεία ασπίδα για την εγχάραξη θυρεού, μέσα σε μπαρόκ περικόσμημα. Η τεχνοτροπία του πλαισίου είναι μάλλον επτανησιακή. Στην άνω πλευρά του πλαισίου σχηματίζεται στο μέσον τοξοειδής απόληξη.
Η παράσταση αντιγράφει με αρκετή πιστότητα, σε μικρογραφία, τη γνωστή δημιουργία του Μιχαήλ Δαμασκηνού (1535-1593), που φυλάσσεται στην Αγία Αικατερίνη των Σιναϊτών στο Ηράκλειο (Εικόνες κρητικής τέχνης 1993, αριθ. 97, σ. 451-453 -Μ. Κωνσταντουδάκη-Κιτρομηλίδου).
Αριστερά εικονίζεται η Παναγία καθισμένη, με σταυρωμένα χαμηλά τα πόδια της, στα οποία συγκρατεί τον Χριστό, ημίγυμνο βρέφος, που ευλογεί τούς προσερχόμενους Μάγους. Πιο κάτω ο Ιωσήφ παρακολουθεί τη σκηνή. Πίσω από τη Θεοτόκο υψώνεται λίθινο κτίριο με δύο αρράβδωτους κίονες, τοξωτή θύρα και μικρό παράθυρο, που θυμίζει τα τόσο προσφιλή στην τέχνη του μανιερισμού «ρωμαϊκά ερείπια».
Μπροστά από τη Θεοτόκο με το Βρέφος εικονίζονται οι τρεις Μάγοι. Ο γηραιότερος, ντυμένος με πλούσιο χρυσοπράσινο επενδύτη από βαρύτιμο βενετσιάνικο ύφασμα με ερμίνα στον λαιμό, είναι ήδη γονατισμένος και προσφέρει το δώρο του μέσα σε στρογγυλή πυξίδα. Πίσω του στέκεται όρθια η επιβλητική μορφή του δεύτερου Μάγου. Είναι ένας ώριμος άνδρας με κοντό γένειο. Στο κεφάλι του φορεί χρυσό στέμμα και στον λαιμό βαριά χρυσή αλυσίδα με περίαπτο. Είναι μισοτυλιγμένος σε έναν άλικο μανδύα, ο οποίος δεσπόζει χρωματικά στην όλη παράσταση. Πίσω και πλάι του ο τρίτος Μάγος, μελαμψός, αγένειος, που φορεί σαρίκι. Και οι δύο κρατούν με το προτεταμένο δεξιό χέρι τα δώρα τους μέσα σε θήκες που μοιάζουν με δισκοπότηρα. Πίσω τους συνωθείται πλήθος πολύ υπηρετών, στρατιωτών και υποζυγίων, το οποίο γεμίζει ασφυκτικά την εικόνα. Σε δεύτερο επίπεδο, στο κέντρο, υψώνεται ένα απόκρημνο βουνό, από την αριστερή πλευρά του οποίου προβάλλουν τρεις φορτωμένες καμήλες και δύο καμηλιέρηδες με ψηλά κωνικά φέσια. Σε αντίθεση με το πρωτότυπο του Δαμασκηνού, όπου ο κάμπος ήταν χρυσός με χορό σεβιζόντων αγγέλων, εδώ ο ουρανός έχει αποδοθεί φυσιοκρατικά, με πολλά πυκνά σύννεφα, ανάμεσα από τα οποία ξεπροβάλλει μια ακτίνα που καταλήγει στο άστρο της Βηθλεέμ.
Η όλη σύνθεση είναι βαθύτατα επηρεασμένη από την ιταλική και ιδιαίτερα τη Βενετσιάνικη ζωγραφική του 16ου αιώνα. Οι μόνες βυζαντινές αναμνήσεις είναι ο αιχμηρός βράχος του βουνού, η μορφή του Ιωσήφ και τα κόκκινα υποδήματα της Θεοτόκου.
Περισσότερα