Επιγονάτιο με παράσταση του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου

Το επιγονάτιο αποτελεί μέρος της ιερατικής ενδυμασίας και είναι δηλωτικό αξιωματούχων ιερέων και αρχιερέων. Στο κέντρο, εντός κυκλικού μεταλλίου, έχει υφανθεί η σκηνή του Ευαγγελισμού, με τον Αρχάγγελο Γαβριήλ αριστερά και την Θεοτόκο δεξιά μπροστά από αρχιτεκτονικό σκηνικό βάθος. Η σκηνή εγγράφεται σε ρόμβο, ενώ καλύπτεται από φυτικό διάκοσμο με αργυρά άνθη και χρυσά φύλλα. Στους τρεις από τους τέσσερις ανθούς των γωνιών έχουν τοποθετηθεί οι προφήτες Δαβίδ, Σολομών και Αββακούμ. Σε δεύτερο περιμετρικό πλαίσιο κοσμημένο με άνθινο διάκοσμο εικονίζονται στις τέσσερις γωνίες και εντός μεταλλίου τα σύμβολα των τεσσάρων Ευαγγελιστών.. Έχει χρησιμοποιηθεί κόκκινο μεταξωτό ύφασμα, πάνω στο οποίο τόσο ο Ευαγγελισμός, όσο και ο υπόλοιπος διάκοσμος έχουν υφανθεί από χρυσά, αργυρά και πολύχρωμα νήματα, προσδίδοντας πολυτέλεια στο αντικείμενο, κάτι το οποίο εντείνεται με την χρήση μαργαριταριών. Από τις άκρες του κρέμονται χρυσοί θύσανοι. Πρόκειται για έργο με αναφορές στην οθωμανική τέχνη (άνθινος διάκοσμος) της περιόδου, με σαφείς επιρροές από το ιταλικό όψιμο μπαρόκ (πλακόστρωτο Ευαγγελισμού). Η παραγωγή τέτοιων πολυτελών κεντημάτων γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση κατά τον 17ο και 18ο αιώνα στην Οθωμανική αυτοκρατορία καλύπτοντας τις λειτουργικές ανάγκες της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Φημισμένες κεντήτριες είχαν τα εργαστήριά τους στην Κωνσταντινούπολη. Η τέχνη του επιγονατίου του μουσείου φέρει πολλές ομοιότητες με έργα της κεντήτριας Ευσεβίας από την Πόλη, του πρώτου μισού του 18ου αι.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Σκαμπαβίας Κ. 2007. Λήμμα καταλόγου αρ. 221, στο Σκαμπαβίας Κ. – Χατζηδάκη Ν. (επιμ.), Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου. Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Συλλογή, Αθήνα, 438-439.