

Επιγονάτιο με τον Ευαγγελισμό
Την παράσταση πλαισιώνει πλατιά ταινία κοσμούμενη από τρία μεγάλα ασημένια άνθη σε κάθε πλευρά, τα οποία στηρίζουν και περιβάλλουν χρυσοί φυλλόμορφοι μίσχοι. Στις τέσσερις γωνίες, μέσα σε στρογγυλά μετάλλια που περιβάλλονται από ψιλά μαργαριταράκια, έχουν κεντηθεί τα σύμβολα των τεσσάρων ευαγγελιστών.
Στο κέντρο του επιγονατίου, μέσα σε κυκλοτερές μετάλλιο που επίσης περιβάλλεται από μικρά μαργαριτάρια, παριστάνεται ο Ευαγγελισμός στον συνήθη εικονογραφικό τύπο που επικράτησε από τον 15ο αιώνα, με τον Γαβριήλ και την Παναγία ορθίους, μπροστά από ψηλά κτίρια που τα ενώνει ένας τοίχος. Στο μέσον του τοίχου μια κλειστή πύλη με σταυρό στο άνω μέρος, σύμβολο πιθανώς της αειπαρθενίας της Θεοτόκου. Το δάπεδο όπου πατούν οι μορφές έχει τετράγωνες πλάκες, αποδοσμένες σε αρκετά ορθή προοπτική. Ο κάμπος της παραστάσεως, το δάπεδο, το ιμάτιο του Γαβριήλ, το μαφόριο της Παναγίας, ο θρόνος όπου καθόταν και το υποπόδιό του έχουν κεντηθεί με χρυσά νήματα, ενώ οι φτερούγες του αρχαγγέλου, οι χιτώνες των δύο μορφών και τα κτίρια με αργυρά. Τα γυμνά μέρη των μορφών είναι κεντημένα με χρωματιστά νήματα. Οι φωτοστέφανοι, τα περιγράμματα των κτιρίων και η πύλη, καθώς και λεπτομέρειες του θρόνου και του υποποδίου περιγράφονται από μαργαριταράκια. ‘Έξω από το κεντρικό μετάλλιο, ένας δεύτερος άνθινος διάκοσμος με αργυρά άνθη και χρυσά φύλλα, και στις τέσσερις γωνίες χρυσοί καλυκόσχημοι ρόδακες. Μέσα στους δύο πλαγίους και στον άνω εικονίζονται οι προφήτες Δαβίδ, Σολομών και Αββακούμ. Στον τέταρτο, κάτω, ένα πτηνό (περιστέρι;). Από τις άκρες του επιγονατίου κρέμονται χρυσοί θύσανοι.
Ο πλούσιος άνθινος διάκοσμος με τη φυσιοκρατική απόδοση και οι εμφανείς δυτικές επιρροές στον προοπτική (π.χ. το πλακόστρωτο), αλλά και τα χαρακτηριστικά των προσώπων, μιας οδηγούν στο ώριμο μπαρόκ του 18ου αιώνα. Πολλές ομοιότητες με το επιγονάτιο αυτό, αλλά σε κάπως αυστηρότερο ύφος, παρουσιάζουν ένα επιγονάτιο και ένα ζεύγος επιμανικίων που φυλάσσονται στη μονή Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου της Πάτμου. Είναι έργα της κεντήτριας Ευσεβίας από την Κωνσταντινούπολη και χρονολογούνται στο 1734. Περισσότερες ομοιότητες, ιδίως στη διακοσμητική διάθεση, συναντούμε σε ένα ζεύγος επιμανικίων με τη Γέννηση και τη Βάπτιση που φυλάσσονται στη Μονή Σίμωνος Πέτρας τον Αγίου Όρους και έχουν αποδοθεί σε κωνσταντινουπολίτικο εργαστήριο του δευτέρου μισού του 18ου αιώνα (Σιμωνόπετρα 1991, σ. 217-218, εικ. 140, 142).
Κ. Σκαμπαβίας