Μαρμάρινη προτομή Ρωμαίου αυτοκράτορα

H υπερφυσικού μεγέθους προτομή με τη ρεαλιστική απόδοση άντρα σε προχωρημένη ηλικία αναπαριστά με βεβαιότητα Ρωμαίο αυτοκράτορα. Αυτό προκύπτει από την ασυνήθιστη διάσταση του γλυπτού και από το στεφάνι με φύλλα βελανιδιάς και κεντρικό ασπιδόσχημα μετάλλιο (corona civica), που κοσμεί το κεφάλι της μορφής. Κατά την Ύστερη Ρωμαϊκή περίοδο, τέτοιο στεφάνι φορούσαν μόνον οι αυτοκράτορες.

Ωστόσο, η μορφη δεν είναι εύκολο να ταυτιστεί με κάποιο από τα γνωστά πορτραίτα Ρωμαίων αυτοκρατόρων, γι’ αυτό και έχουν προταθεί διαφορετικές ερμηνείες και πιθανές χρονολογήσεις. Αρχικά υποστηρίχθηκε ότι απεικονίζει τον Γαλέριο και ότι σμιλεύτηκε γύρω στο 310 μ.Χ. Αργότερα θεωρήθηκε ότι απεικονίζει τον Θεοδόσιο Α’ (ύστερος 4^ος αιώνας). Πιο πρόσφατα διατυπώθηκε η άποψη ότι αποτελεί μια επαρχιακή εκδοχή των προτομών του Τραϊανού, που θα πρέπει να χρονολογηθεί είτε στον 2^ο αιώνα είτε στο β’ μισό του 4^ου αιώνα (εποχή του Θεοδοσίού Α’).

Τα αυτοκρατορικά πορτραίτα κατασκευάζονταν συνήθως με βάση πρότυπα ή προπλάσματα που προερχόταν από τα εργαστήρια της Ρώμης (αν και προσαρμόζονταν στις αισθητικές ιδιαιτερότητες κάθε επαρχίας). Μαζί με τα νομίσματα ήταν τα βασικά μέσα πληροφόρησης των υπηκόων της αχανούς αυτοκρατοράς για τη μορφή, το ύφος και τις αρετές του κάθε αυτοκράτορα. Είχαν δηλαδή ταυτόχρονα ενημερωτική και προπαγανδιστική αποστολή.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
– Dontas G. 1975. “Collection Paul Canellopoulos (IX). Portrait de Galère”, Bulletin de correspondance hellénique 99, pp. 521-533.
– Χωρέμη–Σπετσιέρη Α. 2006. Λήμμα καταλόγου αρ. 111, στο Χωρέμη-Σπετσιέρη Α. – Ζαρκάδας Α. (επιμ.), Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου. Αρχαία Τέχνη, Αθήνα, 186-187.
– Riccardi L.-A. 2000. “Uncanonical imperial portraits in the Eastern Roman provinces: the case of the Kanellopoulos Emperor”, Hesperia 69, 105-132.