Εικόνα με παράσταση του μαρτυρίου της αγίας Παρασκευής
Στους Κρητικούς ζωγράφους του 16ου αι. ξεχωρίζει η μορφή του Μιχαήλ Δαμασκηνού. Ιδιαίτερα γνωστός για την άνεσή του στον αναγεννησιακό τρόπο ζωγραφικής, επηρέασε τους συγχρόνους και τους μεταγενεστέρους του ζωγράφους. Εδώ, η αγία Παρασκευή στο κέντρο της εικόνας, γονατισμένη, ετοιμάζεται για το χτύπημα του δημίου. Η σύνθεση ξεχειλίζει από δραματουργική χρήση των κινήσεων. Ο Δαμασκηνός φαίνεται να ακολουθεί πιστά πρότυπα των βενετσιάνων ζωγράφων της εποχής του μανιερισμού, τα οποία φτάνουν στην Κρήτη μάλλον με χαλκογραφίες, ενώ δεν αποκλείεται η προσωπική επαφή με ανάλογα έργα κατά τις περιόδους παραμονής του στην Βενετία. Η εξάρτηση των στρατιωτικών προέρχεται από την Ιταλία, ενώ δύο αρράβδωτοι κίονες υπομιμνήσκουν το αρχαιογνωστικό ενδιαφέρον των Αναγεννησιακών. Ο χρυσός ουρανός, μόνο στοιχείο της βυζαντινής τεχνοτροπίας, γεμίζει με αναγεννησιακούς αγγέλους και γυμνά αγγελάκια. Στο κάτω μέρος της σύνθεσης εικονίζεται γονατιστός ο αστός παραγγελιοδότης σε στάση δέησης προς την μάρτυρα. Δίπλα του διατηρείται η υπογραφή του ζωγράφου: «ΠΟΙΗΜΑ ΜΙΧΑΗΛ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ». Το «πιο βενετσιάνικο» έργο του Δαμασκηνού, όπως έχει λεχθεί, τείνει να ξεπεράσει τα όρια της εικόνας και να ενταχθεί στην κατηγορία του πίνακα.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Σκαμπαβίας Κ. 2007. Λήμμα καταλόγου αρ. 162, στο Σκαμπαβίας Κ. – Χατζηδάκη Ν. (επιμ.), Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου. Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Συλλογή, Αθήνα, 280-285.