Εικόνα με παράσταση Δευτέρας Παρουσίας

Η πολυπρόσωπη παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας, θέμα σπάνιο στη ζωγραφική φορητών εικόνων της περιόδου, αναπτύσσεται στην εικόνα. Ο Χριστός καθισμένος σε φωτεινή κυκλική δόξα, στο κέντρο της άνω ζώνης, περιστοιχίζεται από την Παναγία και τον Πρόδρομο που παρίστανται δεόμενοι, τους ένθρονους αποστόλους εκατέρωθεν και αγγέλους σε δεύτερο επίπεδο. Από τα πόδια του Χριστού ξεκινά ο πύρινος ποταμός, μέσα στον οποίο διακρίνονται μορφές κολασμένων και καταλήγει στην κάτω δεξιά άκρη της εικόνας στον Άδη. Δεξιά του πυρός δύο Άγγελοι ηχούν τις σάλπιγγες καλώντας τις προσωποποιήσεις της γης και της θάλασσας να παραδώσουν τους νεκρούς τους. Στο επάνω τμήμα εικονίζεται δεξιά η σκηνή της Ψυχοστασίας, όπου ένας άγγελο και ένας δαίμονας ζυγίζουν την ψυχή ενός ανθρώπου. Δίπλα τους άλλος άγγελος ξετυλίγει το στερέωμα του ουρανού σαν ειλητό. Αριστερά του ποταμού, μέσα σε τοξωτά διάχωρα, εικονίζονται έξι ομάδες Δικαίων. Κάτω αριστερά τον χώρο καταλαμβάνει ο περιτειχισμένος παράδεισος, εντός του οποίου βρίσκονται η Παναγία και ο Αβραάμ. Την κλειστή πύλη του φυλάει ένα Σεραφείμ, ενώ πλησιάζει ο Πέτρος κρατώντας κλειδί να την ανοίξει για την ομάδα των Δικαίων που των ακολουθούν. Στο κέντρο της κάτω ζώνης βρίσκεται η σκηνή της Ετοιμασίας του Θρόνου. Η εικόνα της Δευτέρας Παρουσίας δημιουργεί ένταση μέσα από την πληθώρα των μορφών και των σκηνών που εικονίζει. Τα ψυχρά, κατά βάση, χρώματα επιτείνουν την αγωνία, ενώ ο πύρινος ποταμός σχίζει στα δύο την σκηνή. Το πλάσιμο των μορφών και της πτυχολογίας θυμίζει τις όμοιες συνθέσεις σε ναούς της Μακεδονίας κατά την Παλαιολόγεια περίοδο, ενώ είναι φανερή η επίδραση της μνημειακής ζωγραφικής στην εικόνα του Μουσείου.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Σκαμπαβίας Κ. 2007. Λήμμα καταλόγου αρ. 105, στο Σκαμπαβίας Κ. – Χατζηδάκη Ν. (επιμ.), Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου. Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Συλλογή, Αθήνα, 120-125.