Χάλκινη προτομή γρύπα

Aπό τα τέλη του 8^ου και σχεδόν σε όλη τη διάρκεια του 7^ου αι. π.Χ., οι κοινωνίες του Αιγαίου δέχτηκαν μεγάλο κύμα επιρροών από τη ανατολική Μεσόγειο. Μοτίβα, τεχνικές και ιδέες ταξίδευαν μαζί με τα καράβια που μετέφεραν εμπορεύματα, πλουτίζοντας και ανανεώνοντας το ρεπερτόριο των ντόπιων καλλιτεχνών. Ένα από τα ανατολικά μοτίβα με τη μεγαλύτερη επίδραση στο Αιγαίο ήταν αυτό του γρύπα. Γνωστό ήδη από τους μυκηναϊκούς χρόνους (αλλά ξεχασμένο στους αιώνες που μεσολάβησαν), αυτό το δαιμονικό φτερωτό πλάσμα με κεφαλή αετού και σώμα λιονταριού ήταν σύμβολο δύναμης και εξουσίας και προστάτευε ανακτορα και πύλες στη Συρία και τη Μεσοποταμία.

Στο Αιγαίο της Αρχαϊκής περιόδου το μοτίβο υιοθετήθηκε ως σύμβολο υπερφυσικής δύναμης, αλλά δεν συνθέθηκε με την πολιτική εξουσία. Η προτομή της φωτογραφίας κοσμούσε, μαζί με άλλες προτομές, το χείλος μεγάλου χάλκινου λέβητα, πάνω στο οποίο στερεωνόταν με μικρά καρφάκια (διακρίνονται ακόμη στη στεφάνη της βάσης). Λέβητες με προτομές γρυπών, που ακουμπούσαν πάνω σε χάλκινους τρίποδες, ήταν συχνά αφιερώματα σε ιερά των αρχαϊκών χρόνων (π.χ. στην Ολυμπία, τους Δελφούς και τη Σάμο). Οι προτομές γρυπών ήταν κοίλες εσωτερικά και κατά κανόνα κατασκευάζονταν με χύτευση (τεχνική του χαμένου κεριού) και στη συνέχεια διασκοσμούνταν με εγχάρακτες λεπτομέρειες. Αν και πολλοί λέβητες εισάγονταν από την ανατολή, υπήρχαν και ντόπια εργαστήρια που κατασκεύαζαν λέβητες με κυπριακό χαλκό.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Ανδρειωμένου Α. 2006. Λήμμα καταλόγου αρ. 123, στο Χωρέμη-Σπετσιέρη Α. – Ζαρκάδας Α. (επιμ.), Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου. Αρχαία Τέχνη, Αθήνα, 200-201.